Op 19 november, tijdens de buurtborrel in hotel Jakarta, vertelde Tine Wiegman over de verwikkelingen rond de Kop van het Java-eiland. Hieronder haar tekst.
De Kop van het Java-eiland,
de mooiste uitwaaiplek van Amsterdam
Sinds de bebouwing van het Java-eiland zijn er plannen gemaakt voor de Kop van het eiland, een uniek stukje Amsterdam met De Zeeman op de Uitkijk op de punt. Wat moet er gebeuren: volbouwen, open laten, een bijzonder gebouw neerzetten?
Eind vorige eeuw besloot de gemeente de Kop niet overhaast te ontwikkelen. Sjoerd Soeters, die de stedebouw van het Java-eiland ontwierp, had ook een plan gemaakt voor de Kop: 500 woningen in een gebouw van 8 verdiepingen op de noordkant van de Kop, met daar boven op een wandelpromenade met een schitterend uitzicht over Amsterdam. Dat plan verdween al snel in een la.
Rond 2000 verscheen een boekje, na een oproep van de gemeente Amsterdam, met ongeveer 100 plannen voor de Kop. Niet een daarvan is uitgevoerd, hoewel sommige plannen interessant waren.
In 2008 wordt de commissie Kloos in het leven geroepen, een onafhankelijke groep deskundigen die de plannen voor de Kop beoordeelt en daarover adviseert aan het gemeentebestuur. Alleen een spectaculair plan zou bebouwing op de Kop rechtvaardigen. Deze commissie wijst alle plannen af en dat zijn er heel wat. Deze commissie heet dan ook in de wandelgangen de commissie Nee. In 2018 besluit wethouder Van den Burg om voor kwaliteit te gaan: op de Kop komt een park.
In 2018 gaat Hotel Jakarta open, na eerst veel verzet van de buurt tegen de bouw, nu zijn we er blij mee! Er is ook nog een zeer bewogen bijeenkomst over het plan voor een brug over het IJ in het verlengde van de Jan Schaeferbrug, waarvan de oprit op ongeveer 1 hoog langs de huizen van de Tosaristraat en de kamers van het hotel was geprojecteerd.
In 2021 wordt bekend dat de school, de Kleine Kapitein, nu echt weggaat en een groep bewoners start met het maken van een plan voor het park op de Kop. Dat zijn Jip van Leeuwen (van de Buurtsoos), Anja Saris (van de Buurttuin), Tine Wiegman (van het Stadsdorp), Bert Kommerij (trekker van deze groep en zeer deskundig met alle ontwikkelingen op de Kop), Nico Evers (tot voor kort manager van hotel Jakarta), aangevuld met Huub Juurlink, landschapsarchitect, buurtbewoner en later ook Charlotte Riem Visch (ervaring in de Gemeenteraad).
Wat willen we? We willen het karakter behouden, leeg, stoer en ruig maar wel iets meer ontworpen en het achterstallig onderhoud moet worden aangepakt. Dit plan wordt met de buurt besproken en gepubliceerd, onder andere op de website van het stadsdorp. De werkgroep overlegt met het Stadsdeel Oost. In het plan blijft een aantal zaken bestaan, zoals de hondenuitlaatplek en de buurttuin. Er komen bomen en meer groen. Het rommelige wat er nu is (alles wordt er maar neergezet door het Stadsdeel) gaat er van af. Het bewonersplan, en ook alle afgewezen plannen, zijn drie maanden lang te zien geweest in Bakkerij Westers, in hotel Jakarta.
Maar de school gaat maar niet weg en wordt dan ingezet als tijdelijke opvang voor dak- en thuislozen. Dan wordt het 2022, de oorlog in Oekraïne breekt uit en de school wordt opvang voor Oekraïense vluchtelingen. De initiatiefgroep stopt dan even met de plannen en gaat niet met de gemeente praten.
Dan blijkt eind 2022 dat de gemeente zelf wellicht een nieuw plan heeft voor de Kop: de Kop wordt genoemd als een van de negen locaties voor het Slavernijmuseum. Er worden door de stad drie 'kwartiermakers' benoemd die het museum, de locatie, de financiën enzovoorts moeten voorbereiden. De bewonersgroep praat twee keer met de kwartiermakers over de bewonersplannen voor de Kop.
In de loop van 2023 wordt bekend dat er van de negen locaties voor het Slavernijmuseum nog drie over zijn: de Kop, het Marineterrein en een plein in Zuid-Oost. Het is inmiddels zeker dat het Slavernijmuseum in Amsterdam komt en in januari of februari 2024 zal de Gemeenteraad een besluit nemen.
Stadsdeel Oost is duidelijk voorstander van dit museum in haar gebied. Intussen is er ook een 'toezegging' van het Stadsdeel dat de Kop opgeknapt gaat worden, met of zonder Slavernijmuseum. Het Slavernijmuseum komt er op zijn vroegst in 2029.
De bewonersgroep heeft intussen ook plannen gemaakt, wat we met de Kop willen als er geen Slavernijmuseum komt.
Wij wachten nu de ontwikkelingen even af maar blijven alert!
Tine Wiegman
Gesprek met de gemeente
Enige tijd geleden spraken vertegenwoordigers van het Stadsdorp Java-eiland en de Buurtsoos Java-eiland met Eva Kerklaan Pas, Gebiedsmakelaar Oostelijk Havengebied namens de gemeente Amsterdam.
Eva meldde dat de volgend activiteiten in gang gezet zijn.
GVB - Wij gaan in gesprek met het GVB over het belang van de toegankelijkheid van het Java-eiland voor mensen die afhankelijk zijn van de bus en hoe dat afgelopen zomer niet gewaarborgd was.
Bomen - De afdeling Groen gaat wanneer er tijd is kijken waar nog losliggende takken liggen en die dan meteen opruimen en verwerken.
Publieke afvalbakken - De afdeling Schoon stelt dat zij de afvalbakken dagelijks leegmaken. De kleine afvalbakken zullen vervangen worden door grotere. Dat kan nog wel even duren, omdat andere locaties voorrang hebben.
Staat straatmeubilair - De afdeling Infra heeft de banken geïnspecteerd en gaat dat oppakken wanneer er tijd en ruimte voor is. Twee banken zijn stuk, die worden gerepareerd of vervangen; een aantal andere banken zal worden schoongemaakt.
Paaltjes - In de winter worden de paaltjes verwijderd in verband met strooien. In de zomer moet het fietspad aan de binnentuinen afgesloten zijn met paaltjes, opdat auto’s niet het fietspad op kunnen of dat geparkeerd wordt in de binnentuinen. In maart checken we bij de desbetreffende afdeling of de paaltjes zijn teruggeplaatst.
Java-eiland 25 jaar
Veel gebouwen op het Java-eiland zijn in 1998 gebouwd en zijn nu 25 jaar oud. Reden voor feestjes! Hieronder wat foto's van de Imogirituin en het begin van de Javakade.
De leesgroep is 8 jaar oud!
Je denkt dat de tijd stilstaat totdat je omkijkt; het is wel degelijk in 2015 dat we begonnen zijn met een toch al niet al te jonge groep, die – al omkijkend moet je het toegeven – toch echt 8 jaar ouder geworden is. De tred is wat trager geworden, tenminste één gehoorapparaat (onzichtbaar, nietwaar) heeft zijn intrede gedaan en er is ziekte in ons midden.
De tijd eist zijn tol; waar hebben we het aan verdiend? Je kunt er niet over in discussie gaan. Maar op zich gaat het goed met de leesclub, anders hadden we het niet zolang volgehouden. We zijn zelfs gegroeid sinds het begin. Tine, Kitty, Dorien, Maarten en Wietske bleven, Mary vertrok en Mieke, Els, Monique en Ann kwamen.
Daarmee is en blijft lezen een vrouwen- en ouderenzaak. De dames en enkele heer lazen dan wel weer 2 keer meer boeken van mannen dan van vrouwen. 19 van de 58 door de jaren heen gelezen boeken is door een vrouw geschreven, waarvan er ééntje 2 keer ter lezing gekozen is(Ali Smith). En om helemaal precies te zijn: 1 van de 58 is van de hand van een transgender. Nog wat opvallende statistiek. 25 van de 58 zijn in het Nederlands geschreven en 16 oorspronkelijk in het Engels; en van de grote Europese talen hebben we het Italiaans tot nu toe overgeslagen. We hebben 55 romans gelezen en drie keer een biografie of familiegeschiedenis. De keuzes zijn heel divers: van klassiekers als Maupassant en Couperus tot moderne grootheden als P. Roth en Brouwers, die om en nabij het lezen stierven, en tot jonge schrijvers als Jaap Robben en Shaleh Rezazadah.
Wat valt er te zeggen over de komende 8 jaar? Zou ons in deze samenstelling nog 58 boeken vergund zijn? Ik durf er nauwelijks aan te denken De tijd zal weer niet ter verantwoording te roepen zijn, maar zal het wel leren.
Maar met verloop kan de groep natuurlijk 100 jaren worden en 1000 boeken lezen. Dat wel! Zou er dan nog iemand weten wie de eerste leden waren?
Overigens is de leesgroep met 9 leden op dit moment “vol”. Al willen we misschien voor een o zo zeldzame lezende heer een uitzondering maken.
Sprong over het IJ - mei 2023
Amsterdam reserveert 100 miljoen euro voor de Oostbrug, die het Azartplein (KNSM-eiland) en het Hamerkwartier in Noord verbindt. Vervoerregio Amsterdam (waarin 14 gemeenten samenwerken op het gebied van verkeer en openbaar vervoer) legt er 75 miljoen euro bij. Dan is er nog 125 miljoen euro nodig. Voordat de bouw start in 2029, moet dat geld gevonden zijn. Tot die tijd werkt de gemeente de plannen verder uit, zodat de eerste Amsterdammers in 2032 over de Oostbrug kunnen fietsen. Tot de fietsbrug er is, komen er meer ponten bij: 5 tot 2030.
Schoonmaakacties
Een nieuw initiatief! Een groeiende afval-grijp club op het Java-eiland houdt zich bezig met gezamenlijk papierprikken en andere op schoonheid gerichte acties: de Javaanse Afvaltijgers.
Samenwerking Stadsdorp en Buurtsoos
Oekraïense vluchtelingen
Aan de Kop van het Java-eiland is in 2022 het gebouw van De Kleine Kapitein geschikt gemaakt voor tijdelijke opvang - dat gebouw zal dus langer blijven staan dan oorspronkelijk de bedoeling was.
Van verschillende zijden zijn initiatieven opgezet om deze nieuwe bewoners van ons eiland te steunen.
Buurtplan Kop Java-eiland
De opbrengst van de openbare brainstormbijeenkomst in oktober 2021 over het buurtplan voor de Kop van het Java-eiland, plus andere reacties, zijn aanleiding geweest het plan bij te stellen. Het nieuwe plan is hier te zien.