Staakt! Staakt! Staakt!
Nu is Roel voor mij net zo iemand als Keith (Richards – Rolling Stones). Als zo’n man op mijn stoep zou staan zou ik zonder enige twijfel mijn koffer pakken en de boel de boel laten. Roel, inmiddels 89 jaar, is oud CPN’er. Heeft jaren in de Gemeente Raad van Amsterdam als wethouder gewerkt. En heeft zich in zijn loopbaan o.a. hard gemaakt voor de rehabilitatie van de gemeentelijke stakers van 1955.
Ook na pensionering is het vuur bij Roel nog lang niet gedoofd. In 2016 was hij voorpaginanieuws in het Parool toen hij als 86-jarige een sociale huurwoning in West kraakte. Die woning werd te koop aangeboden en verdween daarmee uit het sociale aanbod op de woningmarkt. Roel stond heldhaftig met breekijzer bij de voordeur op de foto. Dit, vertrouwde hij mij vandaag toe, was deels ‘fake’: de deur was al open. Toch kan Roel voor mij niet meer stuk.
In de buurtsoos sprak hij over de Februaristaking en met name de periode daaraan voorafgaand: over passief verzet tijdens de Duitse bezetting.
Tegenwoordig vervallen mensen zodra het internet uitvalt of de telefoon niet is opgeladen in totale passiviteit. Zodra je niets meer op Twitter kunt slingeren, de buurtapp kan checken of Facebookpagina’s kan bezoeken lijkt het leven voor velen tot stilstand gekomen. Men vervalt in totale apathie. Niet in de tijd die Roel ons schetste. Zonder mobiel en internet bleken er genoeg manieren om een vuist te maken en je te informeren.
De avond voor 1 mei werd uit rood crêpepapier snippers geknipt waar de straten mee werden bestrooid. Zijn moeder droeg fier op 1 mei een rood schort. En op oudejaarsavond werd het nieuwe jaar niet om 12.00 uur (Duitse tijd) maar om 01.00 uur (Engelse tijd) gevierd door met z’n allen veel lawaai te maken op het balkon en “Leve de koningin” te roepen. (Dit kon lekker anoniem doordat de Duitsers de verplichte verduistering hadden ingesteld.)
De februari-staking die zich over heel Nederland binnen 1 dag verspreidde is tot stand gekomen zonder onze moderne technologie. Het begon met een bijeenkomst van maar zo’n 300 CPN’ers die op de Noordermarkt werden aangespoord tot verzet door Dirk van Nimwegen.
Onder de Amsterdamse ambtenaren waren veel communisten. Als zodanig (communist) niet bekend want dan kon je wel fluiten naar je baan. Toen de ‘potwagen’ (hierin zaten de tramchauffeurs en controleurs) s ‘ochtends naar de remise reden werden ze daar aangespoord te staken. Doordat de trams niet arriveerden op de haltes raakten de wachtende reizigers hierover geïnformeerd. Die trokken op hun beurt door de stad en riepen ‘Staakt! Staakt!, Staakt! En daar sloten de werknemers die al bij hun bedrijf waren gearriveerd zich weer bij aan. Onder het luidkeels zingen van het Wilhelmus en de Internationale werd de optocht steeds groter en groter en breide zich uit over de stad. Gedurende de ochtend kwamen ook de steden rond Amsterdam op de hoogte van deze actie. En als een uitwaaierende vlek trok de staking over de rest van Nederland.
Hoewel de staking niets heeft bij kunnen dragen aan de deportatie van de Joden uit Nederland en er 18 organisatoren zijn gefusilleerd heeft ze er wel voor gezorgd dat de inwoners van Nederland het gevoel kregen niet machteloos te staan. En dat er wel degelijk een vuist gemaakt kon worden door de ‘gewone’ man met passief verzet. Roel sprak ons toe ervoor te waken dat we ‘vreemden’ uit ons midden verdrijven en als onwelkom beschouwen. Hij ziet dit opnieuw gebeuren en drong erop aan het niet lijdzaam toe te zien.
Koningin Wilhelmina heeft na de oorlog aan de Stad Amsterdam voor dit verzet de titel ‘Heldhaftig, Vastberaden en Barmhartig’ toegekend. Laten we ons bewust blijven hoe we aan deze titel zijn gekomen en net als Roel op de barricades blijven staan met of zonder internet.
Dees Deitmers
21.02.2020